Hoe ons verteenwoordigers geword het
GESKIEDENISONS GESKIEDENIS
1926
Ná die ineenstorting van die volstruisbedryf aan die begin van die 20ste eeu het ’n aantal boere in die Bonnievale-area bymekaar gekom om alternatiewe gebruike vir hul gevestigde lusernlande te ondersoek. Hieruit is die Boesmansriver Koöperasie in 1926 gestig. Dit het met 20 lede begin en mettertyd gegroei, hoewel dit net suiwelboere in die Bonnievale- en Swellendam-gebiede bedien het en slegs goudakaas vervaardig het.
1970’s
Gedurende die 1970’s het die koöperasie vinnig uitgebrei en begin om ook cheddarkaas te vervaardig. Lidmaatskap en melkvolume het geweldig gegroei terwyl nuwe tegnologie dit moontlik gemaak het om melk oor langer afstande te versamel en te vervoer.
1986
Daar was vir etlike jare ’n tendens ten gunste van samesmelting van kleiner koöperasies in die landboubedryf – hoofsaaklik weens die kapitaalintensiewe verwerking wat van die suiwelbedryf vereis word. Dit het gelei tot die samesmelting van die Boesmansrivier Koöperasie met die Darling Koöp Suiwelfabriek en Sebraskop Koöp Kaasfabriek in 1986. Die Darling Romery was in Paardeneiland langs ’n botterfabriek geleë en het ook melkvervoer in die Wes-Kaap bestuur. Die Sebraskop Kaasfabriek was in Eendekuil naby Piketberg geleë en het die melk van ’n aantal melkprodusente in die Piketberg-, Porterville- en Vredenburg-gebiede na cheddarkaas verwerk.
Kort hierna het die Kaap Suiwel Van Riebeeck Melkerye gekoop, wat in Parow geleë was en vars melk en varsmelkbyprodukte vervaardig, bemark en in die Kaapse Skiereiland en omliggende areas versprei het.
1989
In tussen het die Kaap Suiwel ’n weipoeierfabriek in Bonnievale gebou en vingers in die hele verskeidenheid van suiwelprodukte (behalwe langlewemelk) gehad. ’n Vergadering is belê met die Verenigde Suiwelkoöperasie, wat in Port Elizabeth geleë was en vars melk en varsmelkbyprodukte vervaardig het en in Port Elizabeth, Oos-Londen en Queenstown versprei het. Hulle het ook ’n fabriek vir botter en weipoeier in Port Elizabeth besit. Maar bowenal het hulle ’n langlewemelkfabriek in Port Elizabeth en ’n gevestigde handelsmerk gehad.
’n Samesmelting het in 1989 onder die kruisvaandel van die Kaap Suiwel gevolg. Dié koöperasie het nou ’n wye reeks suiwelprodukte met gevestigde en suksesvolle handelsmerke, soos Bonnita, Everfresh en Pure Joy, gehad. Die koöperasie het verder gegroei en lede tot sover as die noordelike provinsie betrek. ’n Langlewemelkfabriek is selfs aan die Witwatersrand gestig.
1992
Hierdie groei het baie kapitaal vereis, veral gegewe die bedryf se hoë standaarde vir higiëne. Daarom is in 1992 besluit om die koöperasie se vervaardigings-, vervoer- en bemarkingsafdelings as ’n maatskappy te stig om fondse buite die landboubedryf te ontgin. Die koöperasie het wel nog die beherende aandeel in die bedryfsmaatskappy Bonnita (Edms) Bpk besit.
Later is ’n besluit geneem om die waarde van die hele onderneming in die belang van die koöperasie se lede te ontwikkel. Dit het tot gevolg gehad dat die maatskappy op die Johannesburgse aandelebeurs genoteer is en die Premier-groep ’n beherende aandeel gekry het.
GROEI
In die tussentyd, tussen 1946 en 1996:
Die Towerkop Koöperatiewe Kaasfabriek is in 1946 deur ’n aantal suiwelprodusente in die Ladismith-streek gestig. Hulle het goudakaas vervaardig en oor die jare stabiele groei gesien terwyl hulle kleiner produsente van vars melk en gesteriliseerde melk in die laat-1980’s in George en Oudtshoorn oorgeneem het. Rondom 1966 het hulle ook hul vervaardigings- en bemarkingsafdelings na ’n privaat maatskappy oorgeskakel met die koöperasie as beherende aandeelhouer.
1998
Aangesien hulle probleme met die Premier-groep ondervind het, het hulle in Augustus 1998 besluit om hul aandele in Bonnita aan Parmalat International te verkoop. Hierdie transaksie het die einde beklink van die noue verbintenis tussen die koöperasie en die maatskappy deur middel van koöperasieverteenwoordiging op die maatskappydireksie en administratiewe ondersteuning aan die koöperasie.
STIGTING
1999 – Samelko word gestig
In die tussentyd het Parmalat ook die aandele bekom wat Towerkop Suiwel in Towerkop (Edms) Bpk gehad het. Soos in Kaap Suiwel se geval is die lede van die Towerkop-koöperasie sonder ondersteuning gelaat. As gevolg hiervan het Kaap Suiwel en Towerkop Suiwel saamgesmelt en hul eie kantoor gestig wat onafhanklik van Parmalat was.
FORUM GESTIG
Langtermynvoordeel vir lede
Die belangrikste oorweging in hierdie besluit was om ’n forum vir produsente wat melk aan Parmalat verskaf te stig sodat hulle gesamentlik met Parmalat kan onderhandel om die beste langtermynvoordeel vir hul lede te verkry. Die koöperasie het ook ten doel gehad om ’n gesonde en wedersyds voordelige verhouding met Parmalat te handhaaf.
Tegelykertyd sou ’n kantoor gevestig word waar bedryfsinligting versamel kon word en wat as basis kon dien om met ander produsent- en bedryfsorganisasies en regeringsliggame op professionele vlak te skakel.
Samelko se reikwydte strek nou van Oos-Londen in die ooste tot Vredenburg in die weste in ’n gebied van ongeveer 1 500km al langs die kus.